De tjiftjaf valt uit de toon

maart 2020

De tjiftjaf (Phylloscopus collybita) valt uit de toon

Lofschrijvers over de lente ontspringen, zoals de kleine veldkers, plots uit elke hoekje van ons beeld. Allemaal vermelden ze de tjiftjaf. Ook ik. Maar het zal geen ode zijn.
Het is niet de luidste vogel, wel alomtegenwoordig en overduidelijk herkenbaar. Mijn dochtertje van twee gaat moeiteloos in het spel mee. Onmogelijk onhoorbaar.
TJIFTJAF

De tjiftjaf berooft mijn hoofd van alle vrijheid, vrijwel op die momenten dat ik dat niet wil. Als vakkundig vogelwaarnemer in wording, vervoer ik mij geen vin bij het beluisteren van een voor mij nieuwe zang. “zwarte roodstaart?” 
TJIFTJAFTJIFTJAF

Volhoudend, geen seconde twijfelend, landt de zangvogel op een tak net naast mij. Deze tak ligt in zijn territorium en dat laat hij luid en duidelijk horen. Zesendertig zangposten op een topdag in maart in het natuurgebied Blokkersdijk. Overdrijven is ook een vak. Zelfs de winterkoning wenst er minder woorden aan vuil te maken.
TJIFTJAFTJIFTJAFTJIFTJAF

Rusteloos begeeft de tjiftjaf zich van blad tot blad, van kever tot kever, tot het einde van de dag nadert. Zoals ook een dag maar enkele uren duurt, dalen ook de adembenemende aantallen van de tjiftjaf zienderogen wanneer april in aantocht is. Deze overenthousiaste geelgroene zonneklopper blijft gelukkig niet in die groten getale aanwezig.
De onverbetelijke optimist ziet ook wel in dat een heel bos met enkel zijn soort grotesk ingeschat is. De zangers settelen zich steevast.
TJIFTJAFTJIFTJAF

Dit zacht gekleurde vogeltje lacht de lente luidkeels tegemoet. Er lijkt niets negatiefs over te zeggen. Is hij daarom zo onuitstaanbaar? Volgens mij is het gewoon brute pech om juist nu, in maart en april van 2020, zo weelderig van de partij te zijn in deze corona hectiek. Was het nu een ander jaar dat ik de vogelwereld binnenstapte, neem nu 2018, dan kreeg deze taaie tjiftjaf in mijn ogen vast een heel andere bijklank. Taai en mijn kritiek voor lief genomen, zingt hij vrolijk verder.
TJIFTJAF

Deborah Dirven, conservator Blokkersdijk

Terwijl ik jou verken

Conservator Blokkersdijk gezwicht 

voor biotopen ontwricht                                                                                                                                                                                                                                            

Terwijl ik jou verken,

de geluiden in het landschap om me heen herken,
breekt er iets los.

Zonder zwammen, zwart op wit, we worden afgeluisterd op Blokkersdijk

Echt judasoor (Auricularia auricula-judae)

[auricula is Latijns voor oor en judae verwijst naar Judas Iskariot]

Zo onopvallend opvallend, je begint ze pas overal te zien als je oog er één keer op is gevallen. Vrij indrukwekkend zo’n geleiachtig geaderd oor aan een oude vlier. Schichtig keek ik over mijn schouder, niemand in de buurt? 

Dankzij Judas, de apostel die Jezus Christus verraadde, kunnen wij vandaag de dag genieten van deze gelatineuze trilzwam. Of dat is toch wat de legende ons wilt leren. Het verhaal wil dat Judas zich vol spijt probeerde op te hangen aan een vlierstruik. Helaas brak de tak van de vlier, viel hij naar beneden en schuurde hij met zijn oor tegen de bast van de boom. Dat valt even tegen, zo dicht bij de dood, maar het mocht (nog) niet zo zijn. Op schaduwrijke plaatsen met een hoge luchtvochtigheid kunnen we de rouw van Judas’ ziel letterlijk waarnemen. Echt judasoor vind je niet zoals de meeste paddenstoelen dicht bij de grond, maar je kijkt beter op ooghoogte.

Nieuwsgierig geef ik de zwam een licht duwtje en ze begint enthousiast te trillen. Deze zwam heeft haar naam niet gestolen. Het trillen helpt de zwam om zich te verlossen van zijn sporen.

Deze taaie rakker komt tevoorschijn in allerlei vormen tussen oktober en maart. Van roodbruine oorschelpen tot zwarte bekertjes. Wanneer het een lange tijd heel droog is geweest, verschrompelen ze en lijkt het einde nabij, om dan na een vochtige periode weer helemaal op te leven.

Let dus voortaan op je woorden wanneer je in het bos rondloopt. Want je kan zeker zijn dat de oren van het woud je hebben gehoord. 

Deborah Dirven